میانه تهدید و تنوع؛ این توصیفی نسبتا دقیق از دوستی در فضای مجازی است. تهدید بیشتر به دلیل ناشناسی مطلق طرف مقابل در این گونه دوستی هاست. حجم بزرگی از جرایم بخصوص كلاهبرداری ها برآمده از همین ناشناسی مطلق است؛ اما تنوع به دلیل گستردگی فضای وب و توانایی انسان برای یافتن دوستانی مطابق دلخواه خود است. چربش البته در اكثر موارد به سمت تنوع است، چرا كه دسترسی به محیط وب آسان تر شده و انسان منزوی تر و چه چیز بهتر از دوستی هایی پرتعداد در كنج خانه؟

پرسش از سن و جنسیت و مكان سكونت یا آنچه كه نسل سوم و چهارم به سوال ASL می شناسند، نخستین خشت دوستی در فضای مجازی است؛ البته در روزگاران گذشته و در محیط اتاق چت های «یاهو مسنجر». حرف زدن‌هایی كه اغلب با مخفف های مختلف خلاصه می شد؛ یكی از مختصات این دوستی بود. هدف، بیشتر آشنایی بود و البته در مواردی اهدافی دیگر در آینده تصویر می شد، از ازدواج گرفته تا دوستی . احساس هم با كارتون ها به تصویر كشیده می شد. سنتی كه البته هنوز هم باقی مانده است. بعدها «اوركات» و «یاهو 360» روی كار آمدند. حالادیگر یك صفحه مختص به هر كاربر بود و عموم گفت وگوها، چت ها و دوستی ها خصوصی شده بود. این آغاز فصل جدیدی در دوستی های مجازی بود: «شبكه های اجتماعی».
   
انواع تعامل در شبكه‌های اجتماعی
شبكه های اجتماعی از منظر تعامل كاربران به چند قسمت تقسیم می شود. بخشی از این شبكه ها بر مبنای دنبال كردن یك كاربر است. مثلا«گوگل ریدر»، «توییتر» و «پین ترست». در این حالت، به طور معمول هر فردی می تواند از آخرین به روزرسانی های كاربرانی كه دوست دارد استفاده كند مگر این كه از طرف كاربر بلاك یا به عبارت فارسی با مانع او روبه رو شود. از سوی دیگر ممكن است برخی افراد به روزرسانی خود را محدود به افراد كنند. در این گونه شبكه ها معمولاچیزی تحت عنوان دوستی میان دو كاربر وجود ندارد، مگر این كه دوستی حقیقی یا مجازی میان دو كاربر شكل بگیرد و در فضایی دیگر ادامه یابد.

اما برخی دیگر از شبكه ها مبتنی بر دوستی است. در این شبكه ها، فرد باید درخواستی برای پذیرش دوستی به طرف مقابل بدهد و فرد دیگر می تواند این درخواست را بپذیرد یا نه. روش دیگر در این شبكه ها، «لایك» كردن برخی صفحات است. یكی از معانی «لایك» در زبان انگلیسی، دوست داشتن است. آن دوستی و این دوست داشتن نمایانگر تغییر و تحولی در معنای دوستی است.
   
تفاوت‌های دوستی، آشنایی و دوست داشتن
در بحث اول یعنی «درخواست های دوستی» به نظر می رسد كه تداخل دو مفهوم دیگر با مفهوم سنتی دوستی، باعث این تحول شده است. اولاتداخل معنایی و مفهومی مساله دوستی با آشنایی است. در این حالت اگر فردی دیگری را بشناسد؛ به وی درخواست دوستی می دهد. این شناختن در ادبیات انگلیسی به معنای دو كلمه be familiar with و knowing است كه به وضوح با معنای دوستی یا friendship فرق دارد. حتی در برخی موارد همین آشنایی و شناخت اندك هم وجود ندارد و فرد به مناسبت دوستان مشترك، درخواست دوستی خود را به فرد دیگر می دهد. در این موارد حسی از آشنایی، به جای آشنایی وجود دارد. در ادامه بیان خواهد شد كه چنین دوستی چه اثراتی دارد.

در تحول دیگر، «دوست داشتن» به جای «دوستی» می نشیند و فرد به جای این كه به دوستان واقعی خود پیغام دوستی بفرستد؛ به كسانی كه دوستشان دارد، درخواست دوستی می فرستد. هنرمندان، ورزشكاران و استادان دانشگاه معمولادر این گروه قرار گرفته و درخواست دوستی به آنان داده می شود. در اینجا كاربران دو كار كرد این گونه شبكه های اجتماعی را با یكدیگر متداخل می كنند و به جای «لایك كردن» صفحات افراد مشهور به «دوستی» با آنان می پردازند. به این صورت است كه دیده می شود یك بازیگر بیست ساله، 5000 دوست دارد كه اگر قرار بود چنین چیزی حقیقت داشته باشد؛ باید از بدو تولد، در هر روز یك دوست به دوستان این فرد اضافه شود.
همین مشكلات معنایی و مفهومی بوده كه شبكه های اجتماعی را به فكر اصلاح رویه خود انداخته است.

مثلاپدیده ای به نام «فالو» كردن یا پیروی كردن، مشابه گروه اول شبكه های اجتماعی در تقسیم بندی این یادداشت، ایجاد شده تا فرد، بدون دوستی بتواند از به روزرسانی افراد مشهور باخبر شود. در عین حال پدیده «دوستان صمیمی» یا close friend وارد این شبكه ها شده است تا بتوان میان انواع مختلف دوستان تفاوت گذارد. در شبكه اجتماعی دیگری هم، نوع خاصی از ارتباط كاربران تاسیس شده تا مشكلات اینچنینی نداشته باشد. گوگل در شبكه گوگل پلاس خود، سیستم حلقه ای را پدید آورده كه نوع پیشرفته تری از سیستم دنبال كردن است. در این سیستم فرد می تواند با درست كردن حلقه هایی، دوستان خود را دسته بندی و طبقه بندی كند و سیستم تعامل با هر یك را تنظیم كند.

اما این سخن باقی است كه دوستی های اینچنینی در محیط مجازی و بخصوص در شبكه های اجتماعی چه اثراتی دارد؟ مهم ترین اثر این گونه فعالیت ها این است كه دوستی بشدت بی تعهد شده است. در شبكه اجتماعی اگر فردی از غم و ناراحتی خود سخن بگوید؛ دیگران با یك لایك یا كامنت نظر خود را ابراز كرده و در این شرایط خیال و وجدان خود را از وظیفه دوستی راحت می كنند در صورتی كه در شرایط دیگر چنین ابراز نظرهایی می توانست عمیق تر باشد. از سوی دیگر امكان از میان بردن دوستی به صورت سریع كه با قابلیت بلاك كردن به وجود آمده، یكی از معایب دیگر چنین دوستی هایی است. در این وضع، افراد با یك اشتباه می توانند دوستی حقیقی و مجازی خود را از دست بدهند، در شرایطی كه در دوستی غیرمجازی امكان بیشتری برای رفع آثار خطا وجود دارد.

اما همه چیز هم جزو اثرات نامناسب نیست. دوستی پرتعداد با افراد بی شمار یا بسیار، امكان تبادل نظر و آگاهی از نقطه نظرهای متفاوت را دارد. در عین حال در شادمانی ها و غم ها افراد بیشتری از رازدل انسان باخبر می شوند و كمیت همدلی ها و همدردی ها بیشتر از حالت های دیگر است. علاوه بر اینها امكان اطلاع داشتن پیوسته از افراد دیگر، از زمره فواید این دوستی هاست.
جهان مجازی و شبكه اجتماعی، خواه یا ناخواه، یكی از مختصات جهان امروز ماست و دوستی هم یكی از مختصات دنیای مجازی.

گستردگی جهان مجازی و میزان نفوذ آن به گونه ای است كه ظاهرا باید به جای واكنش منفی در مقابل دوستی های این جهان، به فكر یادگیری آداب دوستی در آن بود، چرا كه ادب مقوم دوستی است نه حقیقی و مجازی بودن آن.