درگذشـت نلسون مانـدلا؛ رهبـر جنبـش ضد آپـارتایـد

نلسون ماندلا، رهبر جنبش ضد آپارتاید، مبارز راه آزادی و اولین رئیس جمهور دمکراتیک آفریقای جنوبی پس از مدتها دست و پنجه نرم کردن با بیماری در سن ۹۵ سالگی درگذشت. درباره ماندلا فیلم های زیادی ساخته شده و کتاب های زیادی نوشته شده است اما هنوز چیزهایی هستند که شاید خیلی ها درباره او ندانند.

ماندلا از سال ۱۹۶۲ به دلیل مبارزه با نظام تبعیض نژادی حاکم بر آفریقای جنوبی به زندان افتاد و تا سال ۱۹۹۰ در زندان بود. در حالی که اقلیت سفیدپوستان آفریقای جنوبی از بالاترین استاندارد زندگی قاره آفریقا که برابر سطح زندگی در کشورهای غربی جهان اول بود برخوردار شده بودند، اکثریت سیاه پوستان از لحاظ هرگونه استانداردی همچون درآمد، تحصیل و حتی ورود به ادارات دولتی مورد تبعیض قرار داشتند در این شرایط بود که نلسون ماندلا رهبری جنبش ضد آپارتاید را به دست گرفت.

ماندلا پس از رهبری جنبش ضدآپارتاید (تبعیض نژادی)، اولین سیاهپوستی بود که از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۹ ریاست جمهوری آفریقای جنوبی را بر عهده گرفت. وی را در آفریقای جنوبی اغلب تحت عنوان "مادیبا" می شناسند، این عنوان افتخاری را بزرگان خاندان ماندلا به وی داده اند و بسیاری از مردم آفریقای جنوبی نیز به نشانه احترام وی را "مخولو" (پدربزرگ) صدا می زنند.

نلسون ماندلا چهره ای شناخته شده در جهان و از احترام جهانی فراوانی برخوردار است. کمتر کسی در ایران است که نام نلسون ماندلا را به زبان نشنیده باشد مبارزات او علیه ظلم و تبیعیض زمان نزد عام و خاص است و این ویژگی است که او را در نزد مردم ایران معروف و شناخته کرده است. ماندلا جوایز و نشان های متعدد افتخار دریافت کرده که جایزه صلح نوبل از جمله آنهاست.
 

"نلسون ماندلا" ۲۷ سال از عمر خود را در دوره رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی در زندان سپری کرد اما پس از آن به عنوان اولین رئیس جمهور سیاه پوست روی کار آمد. نلسون ماندلا در مدت ۲۷ سالی که به خاطر مبارزه با رژیم آپارتاید در زندان بود هر روز صبح ورزش می کرد. جالب است بدانید که بر خلاف آرامش همیشگی ماندلا ورزش مورد علاقه او بوکس بوده است.

این مرد ۹۵ ساله که به دلیل کهولت سن و ابتلا به عفونت ریوی درگذشت از محبوبترین شخصیت های مردمی در جهان است اگر چه وی از سال ۲۰۱۰ در انظار عمومی ظاهر نشده است. ماندلا نخستین رئیس جمهور آفریقای جنوبی است که در انتخابات دموکراتیک عمومی برگزیده شد. وی پیش از ریاست جمهوری از فعالان برجسته مخالف آپارتاید در آفریقای جنوبی و رهبر کنگره ملی آفریقا بود.

ماندلا به خاطر دخالت در فعالیت های مقاومت مسلحانه مخفی محاکمه و زندانی شد. وی روز یازدهم فوریه ۱۹۹۰ زمانی که پس از قریب به سه دهه تحمل حبس در رژیم آپارتاید از زندان آزاد شد، همه چشم های جهان به وی دوخته شد و پس از آزادی رئیس جمهور کشورش شد و مسیر آشتی ملی در آفریقای جنوبی را بنیان نهاد، اعتبار اکثریت سیاهپوست این کشور را به آنها بازگرداند و البته به سفیدپوستان نیز اطمینان خاطر داد که تغییر چیز نگران کننده ای برای آنها نمی تواند باشد. اسقف اعظم دسموند توتو که خود نیز برنده جایزه صلح نوبل است می گوید: ماندلا در سال ۱۹۹۴ به قدرت رسید اما بخشش و مهربانی که در روحش موج می زد به وی اجازه نداد که کسانی را که روزی در حق وی ظلم و جفا روا داشته بودند مجازات کند.
 

نلسون رولیهلاهلا ماندلا (Nelson Rolihlahla Mandela) در هجدهم ژوئیه ۱۹۱۸ (برابر با ۲۶ تیر ۱۲۹۷ خورشیدی) در خانواده تمبو در روستای کوچک موزو در ناحیه متاتا، مرکز مناطق ترانسکی از استان کیپ از اتحادیه آفریقای جنوبی به دنیا آمد. پدر ماندلا، گادلا هنری مپهاکانییسوا، عضو شورای سلطنتی مردم تمبو بود، او از زمان تولد این مقام را به ارث برده بود و ماندلا نیز قرار بود چنین مقامی را به ارث ببرد. پدر ماندلا نقشی اساسی در به سلطنت رسیدن جونگینتابا دالیندیبو در تمبو داشت، دالیندیبو نیز پس از مرگ گادلا با به فرزندی گرفتن ماندلا به صورت غیر رسمی این لطف وی را جبران کرد.

ماندلا در ۷ سالگی، نخستین عضو خانواده خود بود که به مدرسه پا گذاشت، وی در مدرسه توسط یک معلم متدیست، با تبعیت از نام هوراسیو نلسون دریاسالار انگلیسی "نلسون" نام نهاده شد. پدر رولیهلاهلا وقتی وی ۹ ساله بود در نتیجه بیماری سل درگذشت، و جونگینتابا، نایب السلطنه سرپرستی وی را بر عهده گرفت. ماندلا در یک مدرسه تبلیغی وسلی در همسایگی محل زندگی نایب السلطنه مشغول به تحصیل شد. بر اساس رسوم تمبو، او در شانزده سالگی تشریف، و در موسسه شبانه روزی کلارک بری، مشغول به تحصیل فرهنگ غرب شد. او به جای سه سال، در دو سال مدرک مقدماتی خود را اخذ کرد.

ماندلا در نوزده سالگی، در سال ۱۹۳۷، به هلدتون، دانشکده وسلی در فورت بیوفورت که بیشتر خانواده سلطنتی در آن مشغول به تحصیل بودند عزیمت کرد و به ورزش های بوکس و دو و میدانی علاقه مند شد. پس از شرکت در کنکور، وی شروع به تحصیل در مقطع کارشناسی علوم انسانی در دانشگاه فورت هار کرد، او در این دانشگاه با اولیور تامبو، آشنا شد و آنها تبدیل به دوست و همکار همیشگی یکدیگر شدند.
 

ماندلا در پایان سال اول تحصیلات خود، در تحریم شورای نمایندگی دانشجویان که در اعتراض به سیاست های دانشگاه انجام گرفت شرکت کرد، و پس از آن از فورت هار اخراج شد. کمی پس از آن، جونیگنتابا به ماندلا و جاستیس (پسر نایب السلطنه که وارث تاج و تخت بود) اعلام کرد که قصد دارد برای هر دوی آنها مراسم ازدواج ترتیب دهد. هر دو مرد جوان با ناراحتی از این مساله به جای آنکه ازدواج کنند، تصمیم گرفتند راحتی قلمرو نایب السلطنه را رها کرده و به ژوهانسبورگ تنها جایی که امکانش بود بگریزند.

ماندلا به محض ورود به ژوهانسبورگ، به عنوان نگهبان معدن شروع به کار کرد اما، بلافاصله پس از آنکه کارفرمای وی پی برد که ماندلا پسر ناتنی نایب السطنه است که از خانه گریخته وی را اخراج کرد. پس از آن ماندلا به لطف ارتباطی که با دوست و همکار خود والتر سیسولو داشت به عنوان منشی یک شرکت حقوقی شروع به کار کرد. ماندلا در حین کار، تحصیلات خویش را به صورت مکاتبه ای در دانشگاه آفریقای جنوبی (UNISA) به اتمام رساند، و پس از آن شروع به تحصیل در رشته حقوق در دانشگاه ویتواترسرند کرد. ماندلا در این مدت در شهرکی به نام الکساندرا زندگی می کرد.

ماندلا در سال ۱۹۶۱ فرمانده عالی جناح مسلح محرمانه کنگره ملی آفریقا بود سپس یک سال بعد در الجزایر و اتیوپی آموزش های نظامی دید و پس از یک سال مقاومت مخفیانه دستگیر و در سال ۱۹۶۴ به حبس ابد محکوم شد. ماندلا پس از آن در بیانیه ای اعلام کرد: در طول زندگی خود برای ملت آفریقا مبارزه کردم و با سیطره سفید پوستان مبارزه کردم با سیطره سیاه پوستان مبارزه کردم و از نمونه یک جامعه دموکراتیک آزاد دفاع کردم و من آماده ام در این راه جان خود را از دست بدهم.
 

آپارتاید نژادی در آفریقای جنوبی روز به روز در جهان باعث جنجال بیشتر می شد و به تحریم های خارجی کشورهای غربی و شورش و سرکوب های داخلی انجامید. سرکوب شدید توسط دولت متشکل از سفیدپوستان و مقاومت، اعتصاب، راهپیمایی، اعتراض و خرابکاری توسط احزاب ضد آپارتاید به ویژه کنگره ملی آفریقا (ANC) در آفریقای جنوبی دیر زمانی ادامه داشت تا در سال ۱۹۹۰ دولت حزب ملی نخستین گام برای مذاکره کناره گیری از قدرت را با لغو ممنوعیت کنگره ملی آفریقا و دیگر نهادهای سیاسی چپ گرا برداشت و نلسون ماندلا را بعد از ۲۷ سال زندان آزاد کرد.

قوانین آپارتاید به تدریج از کتاب های قانون حذف شدند و اولین انتخابات چند نژادی در سال ۱۹۹۴ برگزار شد. حزب کنگره ملی آفریقا (ANC) با اکثریت آراء پیروز انتخابات شد و از آن زمان تاکنون قدرت را در دست داشته است. ماندلا ۱۸ سال از دوران حبس خود را در جزیره روبن سپری کرد و پس از آن در سال ۱۹۸۲ به زندان بولزمور در کیپ تاون منتقل شد و سپس در زندان ویکتور فیرستر در شهر بارل زندانی بود. ماندلا پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاست صلح طلبی را در پیش گرفت و این امر منجر به تسهیل انتقال آفریقای جنوبی به سمت دموکراسی شد که نماینده تمامی اقشار مردم باشد.
 

ماندلا تا سال ۱۹۹۹ برای یک دوره پنج ساله ریاست جمهوری در آفریقای جنوبی را در اختیار داشت اما پس از آن از صحنه سیاست خارج شد. وی پس از آن نقش میانجیگر در مناقشات مختلف کشورها به خصوص در جنگ بوروندی بر عهده داشت. ماندلا در ۸۳ سالگی به سرطان پروستات مبتلا شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت و در سال ۲۰۰۴ اعلام کرد که فعالیت های عمومی خود را کاهش می دهد تا بقیه عمر خود را با خانواده و دوستان در زادگاه خود در روستا با آرامش بیشتر سپری کند. ماندلا سه بار ازدواج کرده بود و در مجموع شش فرزند و ۱۷ نوه داشت.

ماندلا در ۸۳ سالگی به سرطان پروستات مبتلا شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت و در سال ۲۰۰۴ اعلام کرد که فعالیت های عمومی خود را کاهش می دهد تا بقیه عمر خود را با خانواده و دوستان در زادگاه خود در روستا با آرامش بیشتر سپری کند. ماندلا آخرین بار در سال ۲۰۱۰ در مسابقات جام جهانی فوتبال در آفریقای جنوبی در ملاء عام حاضر شد. ماندلا را قهرمان آپارتاید، رئیس جمهور و پدربزرگ ملت رنگین کمان می خوانند همچون دوران مقاومت خود علیه ظلم و تبعیض با بیماری دست و پنجه نرم کرد و سرانجام تسلیم مرگ شد.
 

روحـش شـاد